My CMS

ТАРИХ САБАҒЫНДА ҚОЛДАНЫЛАТЫН ТИІМДІ ӘДІС-ТӘСІЛДЕР

Абдураимова Шаира Садуллаевна   «Д.Қонаев атындағы аграрлық техникалық колледжі» МКҚК, Қазақстан тарихы пәні мұғалімі, Педагог — зерттеуші

Тарих сабағы – оқушыларды өткен кезеңдермен таныстыру, тарихи оқиғалардың мәнін түсіндіру, сол арқылы оларды адамзаттың даму жолын түсінуге үйрету үшін маңызды кезең. Дегенмен, тарихтың тек құрғақ фактілер мен даталарды ғана қамтуы оқушылар үшін қызықсыз болуы мүмкін. Сондықтан тарих сабағында тиімді әдіс-тәсілдерді қолдану оқушылардың пәнге деген қызығушылығын арттырып, олардың тарихи білімдерін тереңдетуге көмектеседі. Төменде тарих сабағында қолдануға болатын кейбір тиімді әдіс-тәсілдер ұсынылған.

  1. Интерактивті әдістер

Интерактивті әдістер оқушылардың сабаққа белсенді қатысуын және тарихи материалды тереңірек меңгеруін қамтамасыз етеді.

  • Дискуссиялар мен пікірталастар

Оқушыларды тарихтың өзекті мәселелері бойынша пікірталасқа тарту – бұл олардың сыни ойлау қабілетін дамытады. Мысалы, Ұлы Отан соғысы немесе Тәуелсіздік үшін күрес сияқты тарихи кезеңдер бойынша пікірталас ұйымдастыру оқушыларға түрлі көзқарастарды ескеріп, өз пікірлерін қорғауға мүмкіндік береді.

  • Топтық жұмыс

Оқушыларды топтарға бөліп, әр топқа белгілі бір тарихи кезеңді немесе оқиғаны зерттеу тапсырмасы беріледі. Топтар өз зерттеулерінің нәтижелерін басқа топтарға таныстыру арқылы білімдерін бекітеді. Мысалы, әр топ белгілі бір тарихи тұлғаның өмірін немесе белгілі бір кезеңдегі оқиғаларды зерттеп, презентация жасау арқылы таныстырады.

  • Жоба жұмыстары

Оқушыларға тарихи тақырыптар бойынша жобалар дайындау тапсырмасы беріледі. Бұл олардың тарихи тақырыпты терең зерттеуіне және шығармашылық тұрғыдан ойлауына мүмкіндік береді. Мысалы, «Қазақстанның Тәуелсіздік жолы» тақырыбы бойынша жоба жасау.

  • Рөлдік ойындар
  • Рөлдік ойындар тарихи оқиғаларды қайта қарастыруға және оқушыларға тарихи тұлғалар немесе топтардың рөлін орындауға мүмкіндік береді. Мысалы, оқушылар «Қазақ хандығының құрылуы» немесе «Жоңғар шапқыншылығы» сияқты оқиғаларда тарихи тұлғалардың рөлін ойнауы мүмкін.
  1. Кейс-стадиді әдісі (Situation method)

Бұл әдіс арқылы оқушыларға нақты тарихи оқиға немесе жағдай беріліп, олар осы жағдайды шешу үшін өз пікірлерін білдіреді және түрлі шешімдерді талқылайды. Мысалы, «Кенесары Қасымұлының көтерілісі» немесе «Тәуелсіздік алғаннан кейінгі Қазақстанның саяси жағдайы» 36 тақырыбында кейс-тұлғалар мен жағдайлар ұсынылып, оқушылар оларды талқылай отырып, тарихи оқиғалардың мәнін ашады.

  1. Визуализация және мультимедиялық құралдарды пайдалану  Қазіргі заманғы технологиялардың көмегімен тарихи сабақтарды көрнекі және қызықты етуге болады. Бейнемазмұн мен анимациялар

Тарихи оқиғалар туралы қысқаша бейнемазмұндар немесе анимацияларды көрсету оқушылардың білімді қызықты әрі жеңіл қабылдауына көмектеседі. Мысалы, «Ұлы Жібек жолы» туралы мультимедиялық роликтер көрсетіп, оның тарихтағы маңыздылығын түсіндіруге болады

. · Инфографика мен диаграммалар

Тарихи оқиғаларды инфографика арқылы көрсету тиімді әдіс болып табылады. Мысалы, Қазан төңкерісінің кезеңдері, Қазақстанның тәуелсіздікке дейінгі саяси құрылымы туралы инфографикаларды қолдану арқылы оқушылардың білімін визуалды түрде нығайтуға болады.

  • Интерактивті карта және географиялық құралдар

Тарихи оқиғаларды көрсетуде интерактивті карталар мен географиялық құралдарды пайдалану өте тиімді. Мысалы, Ұлы Жібек жолы бойынша саяхаттап, оның Қазақстандағы кезеңдерін зерттеу немесе І дүниежүзілік соғыс картасын көрсету арқылы оқушылардың өткен тарихи оқиғаларды тереңірек түсінуін қамтамасыз етуге болады.

  1. Хронологиялық әдіс

Тарихты оқытудың ең тиімді тәсілдерінің бірі — хронологияны пайдалану. Бұл әдіс оқушылардың оқиғалар мен фактылардың тізбегін жақсы түсінуіне және олардың арасындағы байланыстарды анықтауына көмектеседі.

  • Тарихи тұлғалар мен оқиғалардың хронологиялық тізбесі

Мұғалім оқушыларға белгілі бір тарихи кезеңді немесе тұлғаны беріп, олардың өміріндегі маңызды оқиғаларды хронологиялық тәртіпте орналастыру тапсырмасын береді. Мысалы, Ұлы Отан соғысының кезеңдері немесе Абылай ханның өмірі бойынша хронология жасау.

  • Тарихи оқиғалардың «саяхаттары»

Оқушыларға тарихи оқиғалар мен тұлғалардың арасындағы байланыстарды орнату үшін түрлі тапсырмалар беріледі. Олар өздігінен, жұппен немесе топпен жұмыс істей отырып, тарихи тұлғалар мен оқиғаларды біріктіріп, олардың сабақтастығын анықтайды.

5.Ашық сұрақтар мен анализ жасау

Тарихты тереңірек түсіну үшін ашық сұрақтар қою маңызды. Бұл әдіс оқушылардың ойлау қабілетін дамытуға, талдау жасауға, сонымен қатар өзіндік пікірлерін қалыптастыруға мүмкіндік береді.

  • Сұрақ-жауап сессиялары
  • Сабақ барысында оқушыларға нақты ашық сұрақтар қойылып, оларды талқылауға тарту арқылы олардың ой-өрісін кеңейтуге болады. Мысалы: «Қазақ хандығының құрылуындағы ең басты фактор қандай болды?» немесе «Абылай ханның саясатындағы негізгі принциптер не болды?» деген сұрақтар оқушылардың тарихқа деген қызығушылығын арттырады.
  • Тарихи құжаттарды талдау
  • Оқушыларға тарихи құжаттарды немесе деректерді талдау тапсырмасы беріледі. Мысалы, Қазақ хандығы туралы тарихнамалық мәтіндер, ескі карталар, немесе белгілі бір тарихи кезеңдегі газет мақалалары ұсынылып, оларды талқылау үшін ашық сұрақтар беріледі.

6.Практикалық тапсырмалар мен зерттеулер

Оқушыларға тарихи оқиғалар мен тұлғалар туралы зерттеу жүргізу тапсырмалары берілуі мүмкін. Олар нақты тарихи кезеңдерді зерттеп, оны сараптап, презентация жасауы керек. Мысалы, «Қазақ халқының ұлттық батырлары» тақырыбы бойынша жоба жасау немесе тарихи мәліметтерді жинақтау. Тарих сабағында қолданылатын әдіс-тәсілдер оқушылардың оқу процесіне белсенді қатысуына және тарихи білімді терең меңгеруіне ықпал етеді. Бұл әдістер арқылы оқушыларды ойландыру, шығармашылық тұрғыдан жұмыс істеуге, түрлі көзқарастарды ескеруге үйретуге болады. Тарих пәні болашақ ұрпаққа тек өткеннің ізімен жүріп қана қоймай, сол арқылы бүгінгі таңдағы өзекті мәселелерді шешуге де ықпал етеді.

Прокрутить вверх